Có người hỏi tôi khi mua một loại cổ phiếu thì nên dựa vào 3 yếu tố căn bản nào của công ty? Tôi trả lời:
1. ROE (Return on equity): Lãi ròng/Nguồn vốn chủ sở hữu
ROE cho biết 1 đồng vốn chủ tạo ra bao nhiêu đồng lãi ròng sau thuế.
Những công ty có lợi thế cạnh tranh đặc biệt, nếu công ty đang ở giai đoạn tăng trưởng mạnh hoặc trưởng thành thì tỷ lệ này thường > 25%. Tuy nhiên một công ty có ROE lớn mà có tiền mặt ít và các con số sau cũng lớn như tồn kho, tài sản cố định, v.v. thì chưa chắc đã tốt.
2. LOE (Liabilities on Equity): Tổng nợ/Nguồn vốn chủ sở hữu
LOE cho biết 1 đồng vốn chủ gánh bao nhiêu đồng nợ. Nợ bao giờ cũng đi liền với rủi ro.
Những công ty có lợi thế cạnh tranh đặc biệt, nếu công ty đang ở giai đoạn tăng trưởng mạnh hoặc trưởng thành thì tỷ lệ này thường < 1 (trừ những doanh nghiệp kinh doanh siêu thị thường < 2). Nợ càng lớn, công ty càng dễ gặp rủi ro. Không nên mua cổ phiếu của những công ty có tổng nợ quá lớn.
3. Tính thanh khoản.
Cổ phiếu phải giao dịch mỗi ngày tối thiểu bình quân 100 ngàn cổ phiếu. Nếu số lượng giao dịch thấp, điều đó có nghĩa là các định chế tài chính người ta không tham gia, nó hàm nghĩa rất nguy hiểm. Đặc biệt khi bạn cần bán ra với số lượng lớn là điều vô cùng khó khăn.
Trên đây chỉ là 3 yếu tố đầu tiên, thực tế có tới 33 yếu tố cần phân tích về một công ty. Trong đó có tính toán giá trị nội tại của cổ phiếu và chu kỳ kinh doanh của công ty. Các bạn có thể mua quyển sách “Hiểu mình, hiểu người và việc qua trắc nghiệm” để xem 30 câu hỏi trắc nghiệm chứng khoán với các giải đáp chi tiết.
Sau đây là 6 câu trắc nghiệm điển hình về “Trắc nghiệm bí ẩn của kinh doanh chứng khoán”. Bạn nên lấy 1 tờ giấy trắng và làm thử xem đạt bao nhiêu điểm.
1. Cơ sở ưu tiên để bạn quyết định đầu tư (ngắn hạn hoặc dài hạn) một loại cổ phiếu hay chứng chỉ quỹ đầu tư là:
A. Đánh giá tiềm năng ngắn hạn về giá cả của chứng khoán đó.
B. Cổ phiếu được đề nghị bởi bạn bè, đồng nghiệp, tạp chí chuyên đề.
C. Đánh giá tiềm năng dài hạn về giá cả của chứng khoán đó.
D. Rủi ro khi giá chứng khoán đó có thể xuống thấp.
2. Bạn sẽ chọn mua cổ phiếu nào với các chỉ số P/E hiện tại lần lượt như sau: 5, 10, 20?
A. 5 B. 10 C. 20 D. Không chọn theo P/E hiện tại.
3. Trong đầu tư kinh doanh chứng khoán, bạn chọn những cổ phiếu có yếu tố cơ bản rất tốt và đã vay thêm một số % để tăng dự trữ. Đột nhiên thị trường giảm mạnh nhiều ngày và giá cổ phiếu của bạn đang có cũng giảm mạnh. Câu hỏi nào bạn sẽ đặt ra cho mình để tìm cách trả lời?
A. Nguyên nhân thị trường giảm?
B. Nguyên nhân thị trường giảm là ngắn hạn hay dài hạn?
C. Nguyên nhân làm cho giá cổ phiếu của mình bị giảm?
D. Nguyên nhân làm cho giá cổ phiếu của mình giảm là ngắn hạn hay dài hạn?
4. Là một nhà đầu tư cá nhân, để đầu tư kinh doanh ít rủi ro, bạn nên chọn bao nhiêu loại cổ phiếu?
A. Chỉ chọn 1 cổ phiếu an toàn và dự báo có hiệu quả nhất.
B. Chọn từ 1 đến 3 cổ phiếu an toàn và dự báo có hiệu quả nhất.
C. Chọn từ 3 đến 5 cổ phiếu có lợi thế cạnh tranh đặc biệt và dự báo có hiệu quả.
D. Chọn từ 5 đến 7 cổ phiếu có lợi thế cạnh tranh đặc biệt và dự báo có hiệu quả.
5. Một công ty sau khi kết thúc một năm hoạt động, phần lợi nhuận ròng sau thuế không chia cho cổ đông mà được giữ lại cho công ty được gọi là xử lý đúng khi:
A. Một đồng giữ lại phải tạo ra sự tăng giá của cổ phiếu trên thị trường một đồng.
B. Đầu tư hết vào kinh doanh.
C. Mua cổ phiếu quỹ.
D. Gởi ngân hàng.
6. Lợi nhuận của một công ty qua từng năm nếu xuất hiện sự tăng giảm lớn thì dẫn đến điều gì?
Rất khó dự báo lợi nhuận trong tương lai.
Lợi nhuận của công ty có tính chu kỳ cao.
Công ty có tiềm năng lớn về hiệu quả kinh doanh trong tương lai.
Cơ hội kiếm tiền lớn.
ĐÁP ÁN
1. C - Đánh giá tiềm năng dài hạn về giá cả của chứng khoán đó.
Warren Buffett, nhà đầu tư huyền thoại về chứng khoán, người giàu nhất thế giới năm 2008, đã nói: Nếu bạn không sẵn sàng sở hữu một cổ phiếu trong 10 năm, đừng nghĩ đến việc sở hữu nó trong 10 phút”
2. D - Không chọn theo P/E hiện tại.
Bạn mua cổ phiếu với kỳ vọng “lãi ròng trên mỗi cổ phiếu” (EPS) trong tương lai sẽ tăng lên để giá thị trường tăng lên.
P/E (tương lai) = Giá cổ phiếu hiện tại/EPS tương lai
3. D - Nguyên nhân làm cho giá cổ phiếu của mình giảm là ngắn hạn hay dài hạn.
4. D - Chọn từ 5 đến 7 cổ phiếu có lợi thế cạnh tranh đặc biệt và dự báo có hiệu quả. Đây là lời khuyên của Warren Buffett, tượng đài huyền thoại của chứng khoán.
5. A - Một đồng giữ lại phải tạo ra sự tăng giá của cổ phiếu trên thị trường một đồng.
Khi công ty giữ lại 1 đồng để tái đầu tư hoặc đầu tư mở rộng không hiệu quả (minh chứng bằng tỷ lệ ROE không tăng được), tốt nhất công ty nên tăng cổ tức lên để trả cho cổ đông. Nếu không làm thế, hầu hết các trường hợp, giá của cổ phiếu sẽ sụt giảm.
6. A - Rất khó dự báo lợi nhuận trong tương lai.
Trong công thức dự báo, nếu lợi nhuận qua các năm càng cách xa nhau thì độ lệch chuẩn cho kết quả càng rất lớn, nghĩa là dự báo không còn tính thực tiễn.
Công thức dự báo lợi nhuận và độ lệch chuẩn:
LỢI NHUẬN R(T) = [(T-1)G+(N-T)A]/(N-1) VỚI T
ĐÁP ÁN (Căn cứ số câu đúng)
| 6 Xuất sắc |  |
| 5 Giỏi | |
| 4 Khá | |
| 2-3 Trung bình | |
| 0-1 Kém |
Trên đây là 6 câu trắc nghiệm “kinh doanh chứng khoán” làm nhanh. Bạn có thể vào trang web của Công ty CP Trắc nghiệm & Đào tạo Quốc tế, để làm bài này với 30 câu. Trên web còn có nhiều chủ đề về các trắc nghiệm khác. Địa chỉ web: tracnghiemquocte.com hoặc tracnghiem.info.vn.
TS. Lê Đức Du
tracnghiem.info.vn
